Ο Δήμος Μούτσης και ο «Άγιος Φεβρουάριος»...

Γεννημένος το 1938 ο Δήμος Μούτσης, περιλαμβάνεται στη χορεία των σημαντικών Ελλήνων συνθετών που γέννησε αυτή η χώρα. Ξεκίνησε, μέσα σε δύσκολες εποχές, να μαθαίνει βιολί με τη γνωστή ποιήτρια και μεταφράστρια Ιουλία Ιατρίδη, η οποία ήταν και δασκάλα βιολιού. Τελείωσε τις σπουδές του στη Μουσική στο Ωδείον Αθηνών λαμβάνοντας το πρώτο βραβείο παμψηφεί. Ο συνθέτης πρωτοεμφανίζεται προς τα τέλη της δεκαετίας του 1960, σε μια περίοδο που τα πολιτικά πράγματα της χώρας ήταν μεν ρευστά, ωστόσο στον πνευματικό τομέα υπήρχε άνθηση και το έδαφος ήταν αρκετά γόνιμο. Η πορεία του περιπετειώδης, ανήσυχη και, φυσικά, άκρως δημιουργική.

Ο Δήμος Μούτσης θα γράψει τότε περίπου 50 λαϊκά εξαιρετικά τραγούδια που θα γίνουν μεγάλες επιτυχίες, παρότι εκείνη την εποχή το όνομα του κάθε συνθέτη δεν ακουγόταν ιδιαίτερα, και δη των νέων. Δίσκοι 45 στροφών, στους οποίους θα συμμετάσχουν γνωστοί αλλά και πρωτοεμφανιζόμενοι τραγουδιστές, όπως ο Μανόλης Μητσιάς και η Δήμητρα Γαλάνη.

Πλέον, το 1971, θα δημιουργήσει ένα πολύ σημαντικό έργο, τον «Άγιο Φεβρουάριο», αποκτώντας έτσι τη θέση που του ανήκε στην ελληνική δισκογραφία και ταυτόχρονα ανοίγοντας καινούργιους δρόμους στη μουσική. Ακολουθούν ακόμη δύο δίσκοι με λαϊκά τραγούδια, ο «Συνοικισμός Α» και οι «Στροφές», και το 1974, με τη Μεταπολίτευση, ένα ακόμη σημαντικό LP, οι «Μαρτυρίες», με πολλά θαυμάσια τραγούδια που είχαν κοπεί ως τότε από τη λογοκρισία.
Το 1975 θα επιχειρήσει ένα αρκετά δύσκολο εγχείρημα, την «Τετραλογία», μελοποιώντας μεγαθήρια της ελληνικής ποίησης (Καβάφη, Σεφέρη, Καρυωτάκη, Ρίτσο), και με πρώτη φορά στο μουσικό προσκήνιο την Άλκηστη Πρωτοψάλτη. Ακολούθησαν το 1976 η «Εργατική συμφωνία», μουσική από το θεατρικό έργο του Γιώργου Σκούρτη «Απεργία», το 1979 το «Δρομολόγιο» και το 1981 το «Φράγμα» με τον Κώστα Τριπολίτη. Μια στροφή 180 μοιρών, θα έλεγε κανείς: «Ερηνούλα», «Γράμμα από τη λεγεώνα των ξένων», «Δε λες κουβέντα», και ένας Μούτσης από την αρχή. Για να ακολουθήσουν η προσωπική του τριλογία «Ενέχυρο» – «Να!» – «Για πούλημα λοιπόν!» .

Ο «Άγιος Φεβρουάριος»
Κατά την τριετία 1968-1970 ο ποιητής Μάνος Ελευθερίου θα γράψει στίχους για περίπου 30 τραγούδια, εμπνευσμένα από τη Σμύρνη, πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή, και θα δώσει τους στίχους του στον Δήμο Μούτση. Ο Μούτσης θα μελοποιήσει εννέα από αυτά, τα οποία, υπό τον γενικό τίτλο του κύκλου «Άγιος Φεβρουάριος», θα παρουσιάσει για πρώτη φορά ζωντανά τον Οκτώβριο του 1971 στο κέντρο «Περικλής», στην Πλάκα. Για την περίσταση, το κέντρο θα μετονομαστεί «Φεβρουάριος». Κάθε βράδυ ο Γιάννης Μπογδάνος ερμήνευε τα πιο λαϊκά τραγούδια του κύκλου ενώ η Πετρή Σαλπέα τα πιο λυρικά.
Για την ονομασία ο Μάνος Ελευθερίου σε συνέντευξή του έχει πει: «Είχα γράψει κάτι τραγούδια και μου άρεσε ο τίτλος “Τα μαρτύρια του Αγίου Στεφάνου”, γιατί ο Άγιος Στέφανος πέρασε άγρια μαρτύρια και είχε άγριο τέλος. Συζητώντας λοιπόν για τίτλους με τον Μούτση του είπα “Τα μαρτύρια του Αγίου Στεφάνου”. Εκείνος όμως ήθελε οπωσδήποτε να βάλει κάτι μέσα στον τίτλο που να έχει το γράμμα Φι».

- Είχε κάποιον συγκεκριμένο λόγο;
«Ναι, είχε λόγο, ήταν για ένα πρόσωπο που το όνομά του άρχιζε από Φι. Και λέει “Ο Άγιος Φεβρουάριος”. Και του λέω “αυτό είναι, μην κουνήσεις!” Έπιασε λοιπόν και έκανε ο ίδιος το ρεφραίν “Ο Άγιος Φεβρουάριος κι εγώ”. Αυτό είναι δικό του…».
Ο Μούτσης όταν ετοίμαζε τον δίσκο κράτησε τη Σαλπέα και την όμορφη φωνή της για την ηχογράφηση. Έψαχνε όμως έναν άνδρα τραγουδιστή. Όπως λέει ο συνθέτης, «δέχτηκα σε ακρόαση πολλούς. Δεν έβρισκα όμως αυτό που ήθελα. Τον Δημήτρη Μητροπάνο μου τον πρότειναν από την εταιρεία μου, τη Philips».
Ο Μούτσης κάλεσε τον τραγουδιστή για δοκιμαστικό, ο νεαρός όμως τότε Δημήτρης Μητροπάνος ήταν στρατιώτης στην Αλεξανδρούπολη.
Ο Μητροπάνος έχει πει στον Γιώργο Τσάμπρα για τον «Άγιο Φεβρουάριο»:
«Τον Απρίλιο του ’71 πήγα στην Αλεξανδρούπολη και πήρα άδεια για πρώτη φορά τον Νοέμβριο. Κι αυτή με… μέσο. Για να κατέβω να τραγουδήσω τον “Άγιο Φεβρουάριο”. Τελικά, δεν μπόρεσα να κάνω την ηχογράφηση γιατί είχε αρρωστήσει η αδελφή μου, είχαμε προβλήματα και οι τέσσερεις ημέρες πέρασαν έτσι. Γυρίζω επάνω χωρίς να ηχογραφήσω. Για να πάρω ξανά άδεια να κατέβω έτρεξε πολύ ο Γιώργος ο Κατσαρός. Είχα τραγουδήσει ένα τραγούδι του, αλλά δεν είχαμε καμιά ιδιαίτερη σχέση. Κάποιος του το είπε κι έτρεξε...

Έτρεξε πολύ ο Γιώργος – για όλους έτρεχε τότε, μέσω του αδερφού του – και 20 Δεκεμβρίου πήρα μια άδεια τεσσάρων ημερών πάλι και κατέβηκα. Ούτε κατάλαβα πώς ηχογράφησα τα τραγούδια, ούτε τι ηχογράφησα καλά καλά... Δεν άκουσα και ολοκληρωμένη τη δουλειά. Απλώς, τα είπα και έφυγα... Πιο πολύ σκεφτόμουν το ότι θα ήμουν τέσσερεις ημέρες εκτός Στρατού παρά τον “Άγιο Φεβρουάριο”».

Ο δίσκος κυκλοφορεί τον Φεβρουάριο του 1972 από τη Philips, ενώ τέσσερα από τα τραγούδια του κυκλοφόρησαν παράλληλα και σε 45άρια: το «Άλλος για Χίο τράβηξε» με το «Κι αν φταίει κανείς» και το «Ο χάρος βγήκε παγανιά» με το «Η σούστα πήγαινε μπροστά».
 Ο «Άγιος Φεβρουάριος» θα πουλήσει περίπου 2.000 αντίτυπα. Το καλοκαίρι του 1972 θα κυκλοφορήσει και η εξαιρετική «Μικρά Ασία» των Απόστολου Καλδάρα - Πυθαγόρα, με την ίδια θεματολογία, αλλά με τραγούδια διαφορετικά και πιο άμεσα. Και αυτός ο δίσκος αντιμετωπίσθηκε στην αρχή με αμηχανία εκ μέρους του κοινού.

Καθοριστικό ρόλο για τη ραγδαία ανάδειξη του «Άγιου Φεβρουάριου» και την επιτυχία του θα διαδραματίσει ένα άρθρο του Δημήτρη Ψαθά στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας «Τα Νέα». Βρισκόμαστε πια στο 1973 και έχει προκύψει η υπόθεση του Κοεμτζή, που σκοτώνει τρεις και τραυματίζει επτά ανθρώπους για μια παραγγελιά. Με αφορμή το γεγονός ο χρονογράφος ανέφερε το τραγούδι «Ο χάρος βγήκε παγανιά» ως «προτρέπον εις εγκλήματα». Βεβαίως, ο Ψαθάς έκανε λάθος ως προς το τραγούδι-παραγγελιά του αδελφού τού Νίκου Κοεμτζή στον Κώστα Καρουσάκη στη «Νεράιδα της Αθήνας», τη νύχτα του φονικού. Ο κόσμος όμως άρχισε να ψάχνει το εν λόγω τραγούδι που έλεγε ο Ψαθάς. Ο Καρουσάκης στη βιογραφία του το ξεκαθαρίζει: «Οι εφημερίδες έγραφαν από τρομερές ανακρίβειες έως ψέματα. Ότι το τραγούδι που ζητήθηκε ως παραγγελιά ήταν το “Ο χάρος βγήκε παγανιά”. Αλλά πώς μπορούσε να είναι αυτό το συγκεκριμένο τραγούδι; Αυτό είναι χασαποσέρβικο και δεν χορεύεται ζεϊμπέκικο, όπως ήθελε να χορέψει ο Κοεμτζής. Το τραγούδι της παραγγελιάς ήταν “Οι Βεργούλες”, ένα καθαρόαιμο ζεϊμπέκικο του Μάρκου Βαμβακάρη».

Ο Δήμος Μούτσης λέει για το λάθος που έγινε η αφορμή για να ξεκινήσει η ανοδική πορεία του δίσκου: «Κάποια στιγμή κατήγγειλα το συμβόλαιο και πήγα στη Philips όπου έκανα τον “Άγιο Φεβρουάριο”. Βγήκε λοιπόν ο δίσκος αλλά δεν πούλησε τίποτα. Είχε περάσει ένας χρόνος και μου έλεγε ο Βίκος ο Αντύπας από την εταιρεία ότι κάθε βράδυ πήγαιναν σε φιλικά σπίτια και έκαναν δώρο τον δίσκο μήπως και γίνει κάτι, γιατί είχαν τρελαθεί… Τότε έγινε η ιστορία με τον Κοεμτζή. Ο Δημήτρης Ψαθάς έγραψε ένα χρονογράφημα στα “Νέα” στο οποίο συνέδεσε το τραγούδι “Ο χάρος βγήκε παγανιά” με την υπόθεση Κοεμτζή, από λάθος. Ε, από εκεί και πέρα έγινε ντόρος και ο δίσκος άρχισε να παίρνει τα πάνω του».
Η εισαγωγή του δίσκου γίνεται μέσα σε ποπ-ροκ κλίμα, με επιρροές από το «Jesus Christ Superstar» του Άντριου Λόιντ Βέμπερ και με ένα «μπέρδεμα» από τις μελωδίες του «Σταμάτη Κομνηνού»* και του «Άλλος για Χίο τράβηξε».
Η ενορχήστρωση και η διεύθυνση της ορχήστρας έγιναν από τον συνθέτη. Μπουζούκι έπαιξε ο Δημήτρης Μαργιολάς, ενώ είναι χαρακτηριστικός ο ηλεκτρικός ήχος του οργάνου, που θυμίζει ήχο νυχτερινού κέντρου της εποχής.
* Ο Σταμάτης Κομνηνός ήταν Τηνιακός ναυτικός που τραυματίστηκε στη Νέα Ορλεάνη σε αυτοκινητικό και πέθανε αμέσως μετά στην Αθήνα. Συνομήλικος του στιχουργού και φίλος του πατέρα του.

Πηγές:
*Τα στοιχεία για τον συνθέτη, από την προσωπική ιστοσελίδα του.
*Δ. Μπάκα - 100 Δίσκοι και η ιστορία τους από τον Μελωδία fm 99,2 - Ειδική έκδοση, «Καθημερινή»
*Ogdoo.gr

Ακολουθούν τρία τραγούδια από αυτό το δίσκο -αναφορά.

Το ομώνυμο του δίσκου τραγούδι:

Το αισθαντικό "Το σπίτι στην ανηφοριά¨ :

Και το γεμάτο μνήμες  "Στη Σμύρνη και στο Αϊβαλί"

Πηγή: ogdoo.gr